Op pad met de brouwer door valkenburg
Ontdek de biergeschiedenis van Valkenburg. Ga op pad en geniet tevens van de lekkerste biertjes en bijpassende hapjes
Achtergrond informatie bierwandeling door Valkenburg
Op deze pagina vinden jullie uitgebreide informatie over de brouwgeschiedenis in Valkenburg door de eeuwen heen. Dit uitgebreide naslagwerk is extra informatie bij de beochte plekken van de speciaalbieren tour door Valkenburg.
Gulpener brouwerij:
Eind 1825 stichtte Laurentius Smeets in Gulpen de Gulpener Bierbrouwerij. Smeets woonde toen nog in Valkenburg in de Grote Straat 41, waar hij een huis met “misthof, brouwerij, tuin, koestal, paardenstal en varkensstallen” bewoonde. Hij oefende daar het beroep van bierbrouwer-herbergier uit. Smeets verhuisde naar Gulpen om daar aan de pas aangelegde rijksweg een nieuwe bierbrouwerij te beginnen, omdat hij zo zijn bier makkelijker kon vervoeren over de nieuwe rijksweg van Maastricht naar Aken.
Historie:
Eind 1825 stichtte Laurentius Smeets (geboren 16 juli 1783 te Amby)in Gulpen de Gulpener Bierbrouwerij. Hij kocht van de Gulpense slager Bernhard Hertog voor f 267,30 een perceel weide en tuin, gelegen aan de Roodestraat, ter grootte van 20 vierkante roeden en 19 ellen dito. Direct werd met de bouw van een brouwerij en woonhuis gestart en kort daarna werd het eerste brouwsel Gulpener bier gerealiseerd. Laurentius Smeets woonde toen nog in Valkenburg in de Grote Straat 41, waar hij een huis met “misthof, brouwerij, tuin, koestal, paardenstal en varkensstallen” bewoonde. Hij oefende daar het beroep van bierbrouwer-herbergier uit. Ook in de politiek van Valkenburg bekleedde hij diverse functies. Tussen 1820 en 1830 was hij wethouder, na eerst enkele jaren raadslid te zijn geweest. In 1830 volgt zijn aanstelling tot burgemeester van Valkenburg. Hij trad als burgemeester af op 6 december 1832. Drie van zijn acht kinderen kozen Gulpen als domicilie. Laurentius Smeets stierf in 1835. Bij de verdeling der eigendommen werd de brouwerij in Gulpen toebedeeld aan de oudste zoon van Laurentius Smeets: Jan Michiel Smeets. Deze trouwt in 1840 met Maria, Elisabeth, Hubertina Strael, een brouwersdochter uit Mesch. In 1831 wordt Jan Michiel benoemd tot burgemeester van Gulpen en in 1836 tot vrederechter, welke functie hij tot 1865 bekleedt. Daarna wordt hij lid van Gedeputeerde Staten van Limburg. De oudste dochter uit dit huwelijk trouwt op 19 oktober 1875 met Jean Renier, Eduard Rutten, die in Lanaeken (B) woonde en daar een brouwerij exploiteerde. Zijn vier oudere broers richtten in Maastricht de bierbrouwerij de Zwarte Ruiter op. Samen met twee zwagers leidt Jean Renier Rutten de brouwerij in Gulpen, totdat hij in 1922 alleen eigenaar van de brouwerij wordt door uitkoop van de andere belanghebbenden. Uit het huwelijk Rutten-Smeets wordt één kind (zoon) geboren M.H.Ch. Paul Rutten. In 1943 treedt zijn oudste zoon M.H.A. Paul Rutten in het bedrijf en volgt in 1947 zijn vader als directeur op. In november 1973 krijgt de oudste zoon van M.H.A. Paul-Rutten een staffunctie in het bedrijf. In 1840 worden de activiteiten uitgebreid door de oprichting Van eén branderij (later distilleerderij), terwijl in 1882 een Azijnfabriek wordt gesticht.
Guasco:
Het hotel is, net als de straat waarin het ligt, genoemd naar de familie De Guasco. De familie van Portugese adel streek in de 19de eeuw neer in het charmante Valkenburg en opende er onder andere een brouwerij. Mogelijk is Huize de Guasco het oudst bewoonde perceel binnen de kom van Valkenburg. De familie De Guasco staat steeds vermeld als landbouwers; in 1815 is er reeds sprake van een branderij (jeneverstokerij). Uiteindelijk wordt in 1871 Petrus Hubertus Antonius de Guasco als brouwer genoemd en in 1891 is er sprake van een slijterij. In 1915 zien we in het pand een bakkerij en een huishoudschool gevestigd. In 1925 volgt een grote verbouwing en in 1956 ontstaat een bijbouw. In 1962 wordt het pand verbouwt tot een café-restaurant met ernaast een snackbar en in 1982 wordt het geheel ongebracht in een B.V. onder de naam Exploitatie maatschappij Geromi.
Naam brouwerij:
Brouwerij Gebroeders de Guasco
Opgericht: onbekend
Gestopt: 1900
Naam gerelateerde horecazaak: Hotel Restaurant Bar De Guasco
Adres: De Guascostraat 5-7, 6301 CT, Valkenburg aan de Geul
Het hotel is, net als de straat waarin het ligt, genoemd naar de familie De Guasco. De familie van Portugese adel streek in de 19de eeuw neer in het charmante Valkenburg en opende er onder andere een brouwerij. [1]
Mogelijk is Huize de Guasco het oudst bewoonde perceel binnen de kom van Valkenburg. Een eerste vermelding van het pand vinden we rond 1640. Dan staat terplaatse het woonhuis van Lambert Soons, griffier van het leenhof van Valkenburg, gehuwd met Catharina Daems. Op 21 november 1741 koopt Peter Cox, gehuwd met Elisabeth Moonen, het pand. Het echtpaar Cox-Moonen had een pleegkind, Frans Karel Joseph van Schotz, alias de Guasco. Frans was een zoontje van de beroemde veldheer van Italiaanse afkomst Joannes Franciscus Antonius de Guasco. Zoon Frans werd 12 november 1747 te Valkenburg geboren en toevertrouwd aan de bevriende familie Moonen onder de schuilnaam van Schotz, naar de moeder. Nadien kwam hij terecht als pleegkind bij de dochter Elisabeth Moonen getrouwd met Peter Cox. Als Frans 16 jaar is sterft zij vader en op 19-jarige leeftijd verliest hij ook zijn moeder. Het weeskind blijft dan verder bij het echtpaar Cox-Moonen dat het als een eigen kind groot brengt en verzorgt, om later bij testamenten van 1756 (Peter Cox) en 1768 (Elisabeth Moonen) erfgenaam te worden van het aanzienlijke bezit: “een huijs, hoff en weijde geleegen binnen Valckenborgh”,”vercregen bij het testament van wijlen juffrouw Cox den 14 september 1768”. Zien we de familie De Guasco steeds vermeld als landbouwers; in 1815 is er reeds sprake van een branderij (jeneverstokerij). Uiteindelijk wordt in 1871 Petrus Hubertus Antonius als brouwer genoemd en in 1891 is er sprake van een slijterij. De brouwer Hubertus de Guasco was tevens een bekende archeoloog. Hij ontdekte allerlei vondsten zowel in de omgeving als in zijn eigen woonhuis. Uit deze vondsten moge blijken dat er sprake is van zeer vroege bewoning en gebruik van het perceel. In 1915 zien we in het pand een bakkerij en een huishoudschool gevestigd. In 1925 volgt een grote verbouwing en in 1956 ontstaat een bijbouw. In 1962 wordt het pand gekocht door Gerrit E.J. Bierman. Deze verbouwt het café-restaurant met ernaast een snackbar en in 1982 wordt het geheel ongebracht in een B.V. onder de naam Exploitatie maatschappij Geromi. [2]
[1] http://www.hoteldeguasco.com/index.php/hotel
[2] Kwartaal-magazine “de Geulrand”, nr. 37, p. 78-79, januari 1992
De Valk:
In 1899 wordt de in 1820 gebouwde brouwerij en branderij Valkenburg sectie A. nr. 281 aangekocht door Joseph Theunissen. Deze exploiteert de brouwerij enige decennia onder de naam De Valk.
Een brouwerij gelegen pal naast een kerk, dat moet wel strubbelingen geven. We zien dan ook hoe het kerkbestuur in de jaren 1920/21 fel protesteert tegen de plaatsing van een nieuwe, zwaardere elektromotor van 12 pk. Daarbij, zo schrijft hij, wordt het meeste geluid in zijn brouwerij veroorzaakt door de molen welke reeds meer dan 25 jaar in gebruik is en waarover tot dusver nooit klachten werden geuit. Uiteindelijk krijgt de brouwer zijn vergunning onder voorwaarden, ondermeer dat hij de motor niet zal gebruiken tijdens de diensten in de kerk. Klachten en verweer blijven nog enige jaren elkaar opvolgen. Het pand is bij de bevrijding in 1944 zo zwaar beschadigd dat de brouwerij in 1949 werd afgebroken. Hierdoor kwam de noordzijde van de kerk vrij.
Naam brouwerij: Brouwerij De Valk
Oude locatie: Pelerinstraat, Valkenburg aan de Geul
Opgericht: 1899
Gestopt: 1940
Informatie:
Omstreeks 1777 kwam het pand in de Pelerinstraat in bezit van Jean Bormans, vervolgens werd het teruggekocht door Jacob Nelissen, maar kwam uiteindelijk toch in eigendom van eerstgenoemde. In de Franse legger van 1815 wordt het vermeld als perceel van Jan Bormans bestaande uit een schuur met tuin. In 1820 is er echter sprake van een brouwerij. We kunnen dus gevoeglijk aannemen dat deze door Jan Bormans werd gebouwd. In 1824 verkoopt hij ze aan Maximiliaan Fredericus Quaedvlieg, looier te Valkenburg. Deze op zijn beurt doet ze in 1848 over aan Felix Gerlach Quaedvlieg. Nu is er echter sprake van een branderij, een jeneverstokerij dus, als zodanig wordt het geheel in 1887 verkocht aan Jan Maria Hubertus Quaedvlieg, notaris te Maastricht. In 1899 wordt de brouwerij en branderij Valkenburg sectie A. nr. 281 aangekocht door Joseph Theunissen. Deze exploiteert de brouwerij enige decennia onder de naam De Valk.
Een brouwerij gelegen pal naast een kerk, dat moet wel strubbelingen geven. We zien dan ook hoe het kerkbestuur in de jaren 1920/21 fel protesteert tegen de plaatsing van een nieuwe, zwaardere elektromotor van 12 pk. Het kerkbestuur bestaande uit de heren Jacobus Maessen, Willem Brouwers, Leonard Houben en L. Th. Bruls onder voorzitterschap van pastoor Ferdinand Sarton richt zich met een protestschrijven aan het gemeentebestuur van Valkenburg. De motor, geplaatst tegen de kerkmuur veroorzaakt grote hinder tijdens de godsdienstoefeningen en in de biechtstoel nabij deze muur kan van biechthoren geen sprake meer zijn aldus het kerkbestuur waarvan een tweetal leden zich persoonlijk overtuigden. Doch ook de brouwer bracht enige uren door in de kerken verklaart dat het motorgeluid het gedruis van de gelovigen in de kerk niet overstemt, ja, dat hij het zelfs niet kon horen hoewel hij er het dichtstbij had plaats genomen. Daarbij, zo schrijft hij, wordt het meeste geluid in zijn brouwerij veroorzaakt door de molen welke reeds meer dan 25 jaar in gebruik is en waarover tot dusver nooit klachten werden geuit. Uiteindelijk krijgt de brouwer zijn vergunning onder voorwaarden, ondermeer dat hij de motor niet zal gebruiken tijdens de diensten in de kerk. Klachten en verweer blijven nog enige jaren elkaar opvolgen. Het pand is bij de bevrijding in 1944 zo zwaar beschadigd dat de brouwerij in 1949 werd afgebroken. Hierdoor kwam de noordzijde van de kerk vrij. Rond 1951 komt het complex door erfenis in bezit van Joseph Petrus Antonius Theunissen. De grond werd in 1963 geschonken aan de gemeente en die vormt nu een deel van het plantsoen.
Bierbrouwerij de Leeuw:
Bierbrouwerij De Leeuw was een bierbrouwerij, gesitueerd aan de westkant van Valkenburg aan de Plenkertstraat. Het biermerk Leeuw wordt sinds 2006 in België gebrouwen. De Duitse bierbrouwer opende in 1886 in Valkenburg een vestiging van zijn Dittman & Sauerland Actiën Brauerei in de voormalige kruitfabriek aan de Plenkerstraat. Uiteindelijk zagen enkele aandeelhouders brood in een “doorstart” van Valkenburg. Er werd besloten een nieuw bedrijf op te richten en aandelen van het oude bedrijf om te ruilen voor aandelen in de nieuwe Valkenburgse brouwerij. Aldus geschiedde en op 4 april 1921 was de officiële oprichting van Bierbrouwerij De Leeuw. Leeuw Bier wordt landelijk verkocht in de detailhandel en horeca. Het assortiment omvat pilsener, witbier, bokbier en oud bruin. De brouwerij is sinds 2000 in handen van Brouwerij Haacht uit België en het bier wordt sinds januari 2006 ook daar gebrouwen en gebotteld. In Valkenburg is sindsdien enkel een verkoopkantoor te vinden, gesitueerd boven Proeflokaal Leeuw aan de Brug. Inmiddels er zijn plannen om het brouwerijterrein te veranderen in een sport- en activiteitencentrum.
Naam brouwerij: Bierbrouwerij de Leeuw B.V.
Oude locatie: Pr. Beatrixsingel 2, 6300 AV, Valkenburg aan de Geul
Opgericht: 1886
Gestopt: 2006
Informatie:
Bierbrouwerij De Leeuw was een bierbrouwerij, gevestigd in Valkenburg, in Nederlands Zuid-Limburg. Ze was gesitueerd aan de westkant van Valkenburg aan de Plenkertstraat, vlak bij de ingang naar de Romeinse Katakomben en bij de vuursteenmijnen van Valkenburg. Het biermerk Leeuw wordt sinds 2006 in België gebrouwen.
In 1871 werd in Aken een brouwerij opgericht met de naam “Dortmunder Brauhaus“. Men had bij de oprichting hiervan grote hoop op de bloeiende export van bier naar overzeese werelddelen. Het bleek al snel dat de handel via Nederland diverse moeilijkheden met zich bracht. Hierdoor kwam men op het idee om net over de grens op een strategische plaats een nevenvestiging te openen. Men wilde hiermee de import/export naar en van Nederland vergemakkelijken. De Duitse bierbrouwer opende in 1886 in Valkenburg een vestiging van zijn Dittman & Sauerland Actiën Brauerei in de voormalige kruitfabriek aan de Plenkerstraat. Valkenburg werd gekozen als strategische locatie vanwege het spoorwegstation, waardoor het bier vanuit Aken over het spoor eenvoudig aan te voeren was evenals de export naar de havens van Rotterdam en Antwerpen. Bovendien beschikte de kruitfabriek over een waterrad dat, door de rivier de Geul aangedreven, ook energie kon leveren voor de brouwerij. Dit waterrad wordt de Kruitmolen genoemd.
Het bier werd gebrouwen voor de export, lokaal was het sporadisch verkrijgbaar zijnde een specialiteit.
Langzamerhand liep de overzeese vraag naar dit exportbier terug omdat aldaar steeds meer brouwerijen werden opgericht om het bier ter plaatse goedkoper te kunnen aanbieden. Bij De Leeuw ging men daarom meer aandacht besteden aan de lokale markten om hun productie op peil te houden. Langzamerhand kon men het bier in diverse gelegenheden in de regio drinken. Het waren voor die tijd de speciaal bieren met namen als Klosterbräu, Löwenbräu. Ook had men de voor die tijd bekende Münchener – pilsener en lager bieren.
In Aken ging het in de tussentijd steeds slechter. De teruggang in de export en de Eerste Wereldoorlog hebben uiteindelijk een eind gemaakt aan de brouwerij in Aken. Het enige dat het bedrijf overeind hield was de Valkenburgse vestiging. Echter lang zou dit niet duren, vandaar dat men besloot tot sluiting van Aken en in eerste instantie ook van Valkenburg. Uiteindelijk zagen enkele aandeelhouders brood in een “doorstart” van Valkenburg. Er werd besloten een nieuw bedrijf op te richten en aandelen van het oude bedrijf om te ruilen voor aandelen in de nieuwe Valkenburgse brouwerij. Aldus geschiedde en op 4 april 1921 was de officiële oprichting van Bierbrouwerij De Leeuw.
Leeuw Bier wordt landelijk verkocht in de detailhandel en horeca. Het assortiment omvat pilsener, witbier, bokbier en oud bruin. De brouwerij is sinds 2000 in handen van Brouwerij Haacht uit België en het bier wordt sinds januari 2006 ook daar gebrouwen en gebotteld. In Valkenburg is sindsdien enkel een verkoopkantoor te vinden.
Er zijn plannen om het brouwerijterrein te veranderen in een sport- en activiteitencentrum.
Beleef het échte Valkenburg door Valkenburg
Wij zijn Valkenburg is een organisatiebureau voor groepen die naar Valkenburg willen komen. Ervaar het gemak van onze service en geniet van het échte Valkenburg.
Bronvermelding:
Datering: 1989
Titel: Valkenburgse huizen en percelen : Het Strabachhuis, Brouwerij “De Valk”
Auteur: Lei Deckers
Titel tijdschrift: Geulrand
Afleveringsnummer: Geulrand, (1989), nr. 27,(juli), p. 72-73
Bronvermelding:
Datering: 1990
Titel: Nogmaals het Strabachhuis
Auteur: L.D. [Lei Deckers]
Titel tijdschrift: Geulrand
Afleveringsnummer: Geulrand, (1990), nr. 29,(jan.), p. 70
Bronvermelding:
Datering: 1992
Titel: Valkenburgse huizen en percelen : Huize de Guasco
Auteur: Lei Deckers
Titel tijdschrift: Geulrand
Afleveringsnummer: Geulrand, (1992), nr. 37,(jan.), p. 78-79
